Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin'in destekleri doğrultusunda Karkamış'taki kazı ekibinin yürüttüğü çalışmalarda elde edilen bulgularla 3 bin yıl önce "Geç Tunç Çağı" olarak adlandırılan dönemdeki kadın bir yöneticinin izlerine rastlandı. "Matiya" adındaki kadın yöneticiye ait olduğu belirlenen mühür baskılar, Mezopotamya'da milattan önce 1225'te kadınların da devlet yönetiminde yer alabildiği gerçeğini gözler önüne serdi.
Karkamış ören yeri için İtalya'nın Bolonya Üniversitesinden Prof. Dr. Nicolo Marchetti'nin başkanlığında, İstanbul Üniversitesinden Doç. Dr. Hasan Peker'in başkan yardımcılığında Türk-İtalyan ekip tarafından tamamlanan akademik ve bilimsel çalışmalar sonucunda Türkiye sınırları içerisinde kalan 55 hektarlık alanda kent tarihini birçok yönüyle aydınlatacak ve dünya tarih literatürüne yeni bakış açıları kazandıracak bulgulara ulaşıldı. Milattan Önce (M.Ö.) 1225'lerde Hitit İmparatorluk Dönemi'ne şahitlik eden Karkamış'ta "Mühür Evi" olarak adlandırılan idari yapının yönetimindeki hiyerarşik düzende en yüksek görevlilere ait onlarca 100 mühür baskılı kil mühürleme bulundu, bölge yönetiminin nasıl işlediğine dair temel fikirler edinildi. Kazı çalışmaları çerçevesinde "Geç Tunç Çağı" olarak tanımlanan dönemde "Matiya" isimli kadın yöneticiye ait mühür baskıları ise arkeologların ilgisini çeken ilk unsur oldu. Böylelikle bir kadın yöneticinin 3 bin yıl öncesinde ataerkil bir tarih yapısının hüküm sürdüğü belgelerle ilan edilen Mezopotamya'nın bu bulgularla bilinen bütün gerçekleri değişime uğradı.
Kazı çalışmaları çerçevesinde 2021 yılında olağanüstü önem taşıyan buluntulardan bir diğeri de Orta Asur Krallığı'nın önemli tüccarlarından biri olan Piradu ile adaş (ya da kendisi) bir görevliye ait mühür baskılarını içeren bir bulla oldu. Piradu'nun kimliği, Hitit Devleti'nin yıkılışına doğru bozulan Hitit-Asur ilişkileri ve dönemin bazı olaylarının kronolojisinin çözümlenmesine katkı sunacak. Bu bulgulara ilaveten modern mezarlık alanının hemen altındaki Demir Çağı Mezarlığı'nda antik mezarlara zarar verilmesinin önüne geçebilmek adına kurtarma kazıları yürütülürken, son iki yıl içerisinde M.Ö. 8 ve 7'nci yüzyılların kültürel ve geleneksel anlayışına işaret eden bulgulara ulaşıldı. Bunlardan biri hiç kuşkusuz, M.Ö. 8'inci yüzyılın ilk yarısında Kral Kamani döneminden Sanayi adında birine ait olduğu keşfedilen kireç taşı mezar steli oldu.
Kazı evi ve arkeolojik araştırma merkezi inşa edildi
Elde edilen bulguların muhafaza edilmesi için Büyükşehir Belediyesince Karkamış'ta yürütülen bilimsel ve akademik çalışmalar için bir "Kazı Evi" inşa edildi. Kazı Evi, bulunan eserlerin ilk temizlik ve onarımları için laboratuvar niteliği taşıyor. Alan, bu eserlerin müzeye teslim süresine kadar korunması için kullanılacak. Yapı, açık avlusu ve yaklaşık 2 bin 250 metre kare alan üzerinde bulunuyor.
Karkamış eserleri Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nden getirildi
Karkamış Arkeopark, açık hava müzesi haline getirilen alanın görselliğinin ve zenginliğinin arttırılması için Karkamış'tan çıkarılarak Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ne götürülen yüzlerce eserden, özellikle teşhirde olmayan depoda ve arka bahçede bulunan 39 adet eserin Karkamış Arkeopark'da sergilenmeleri amacıyla eserler, tekrar olması gerektiği yere getirildi.
Kokulu bahçe formundaki sanatsal enstalasyon görücüye çıkıyor
Gaziantep Valiliği ise Mimar Ceren Uğurluer'in planladığı giriş binasının yapım çalışmalarına başladı. Dünyaca ünlü İtalyan sanatçı Michelangelo Pistoletto'nun projesiyle arkeoloji parkının girişinde kazılardan çıkan Hitit ve Roma taşları dizilerek 30 metre uzunluğunda, Gaziantep Büyükşehir Belediyesinin bakımını üstlendiği çeşitli yerel bitkilerle dolu, renkli ve kokulu bir bahçe formunda bir sanatsal enstalasyon gerçekleştirildi. Bu sanat enstalasyonu 2022 baharında resmi olarak hizmete açılması hedefleniyor.
'Karkamış Ören Yeri Arkeolojik Kazı Alanı Üst Çatı Örtüsü Projesi'
Büyükşehir, Karkamış Antik Kenti'nde yapılan kazılar sonucu ortaya çıkan mimari kalıntılar ile yapıların dış etkenler ve hava koşullarından daha az etkilenmesi amacıyla çatı projesi hazırladı. Bin 500 metrekarelik bir alanı kapsayacak olan çelik konstrüksiyonlu çatı projesinin uygulaması ile Karkamış ören yerinin turizme daha yoğun bir ziyaretçi ile kazandırılması, gerek ziyaretçi gerekse kazı çalışmalarını yürütenlerin daha sağlıklı koşullarda alanı kullanması sağlanacak.
'Karkamış Ören Yeri Giriş ve Ziyaretçi Karşılama Merkezi'
Yapılan kazı çalışmaları sonucu ortaya çıkartılan anıtsal kent duvarları, heykellerle donatılmış hala toprak üstündeki sarayları, tapınakları, evleri ve mezarlık alanlarıyla Karkamış Antik Kenti'nin bir cazibe merkezi haline getirilebilmesi için Gaziantep Büyükşehir Belediyesinin yürüttüğü projelerden biri olan "Örenyeri Giriş ve Ziyaretçi Karşılama Merkezi" projesi doğrultusunda, otopark, bilet gişesi, güvenlik, WC, kafe, satış birimleri, antik kentin tarihi ve yapıların önemi ile ilgili tanıtım filmlerinin yayınlanacağı sinevizyon odası, geçici açık sergi salonu, bölge ve dünya arkeolojisi konulu konferans ve toplantıların yapılmasının yanı sıra özellikle bölgesel bazlı turizm ve arkeolojik sorunların ve önerilerin değerlendirilip tartışılması için çok amaçlı salon, talep ve şikayetlerin değerlendirilmesi ve cevaplanmasına yönelik danışma birimi bölgeye kazandırılacak.
Öte yandan Büyükşehir Belediyesi olarak Karkamış Arkeoparkı'nın her yıl temizlik, saha düzenleme, ot temizliği, sulama, araç, ekip ve ekipman desteği de her yıl düzenli olarak gerçekleşecek.
Muhabir Türk