Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin, Antalya'nın krizlere dayanıklı bir kent olduğunun altını çizerek, "Veriler bize Antalya'da ümitsiz veya karamsar olma hakkımızın olmadığını söylemektedir. Antalya'da ticarete 1-2 yıllık vizyonla değil, uzun vadeli vizyonla bakacağız. Antalya 2021'de turizmde Türkiye genelinden ve rakiplerinden daha iyi bir performans gösterdi, bu yıl çok daha iyisini yapmak zorundayız, yapabiliriz. Ümit ediyorum ki Ukrayna'da savaş olmaz ve bu yıl turizmde 2019 rakamlarını yakalarız" dedi.
ATSO Başkanı Çetin, ATSO Atatürk Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda, Antalya ekonomisinin 2021 yılı değerlendirdi, 2022 yılının beklentileri ve piyasa anketi sonuçları hakkında açıklamalarda bulundu.
Pandemi sürecinde fazla bir araya gelemediklerini dile getiren Çetin, can kayıplarının devam ettiğini ve önlemlere uyulmasına devam edilmesi gerektiğini belirtti.
"Rusya-Ukrayna gerginliği"
Rusya-Ukrayna arasındaki gerilime de değinen Çetin, "İki ülkeden 5 milyon turist alıyoruz. 4 milyon Rusya 1 milyon Ukrayna'dan. En çok sevindiğimiz konu İngiltere'nin karantinayı kaldırması. Diğer ülkeler de bunu kaldırsa fazla sıkıntı yaşamayız turizmde" dedi.
"Liman fiyatı"
Çetin, Antalya Limanı'nı kim işlettiğinin kendileri için önemli olmadığının altını çizerek, önemli olanın Mersin ve İzmir Limanı kadar fiyatın aynı olması gerektiğinin altını çizdi. Artık günü kurtarma yerine geleceği kurtarmayı konuşmak gerektiğini belirten Çetin, "Yapısal reformlar siyasi uzlaşma olmadan yapılamaz. Sorunlarımızı şeffaf, yapıcı olarak konuşmalı ve birlikte çözüm aramalıyız" dedi.
Davut Çetin, anketin kent ve ilçe merkezinde ATSO ve AESOB üyesi bini aşkın iş yerinde 6 sektörden yeme-içme, market ağırlıklı olduğunu belirtti.
"Sektöre yeni giren patron sayısı yüzde 20"
Pandemiye rağmen şirketlerde el değiştirme oranının az olduğu gözlemlenen ankette, "İşyerleri yeni olsa da işyeri sahiplerinin çoğunluğunun sektör tecrübesinin olduğunu görüyoruz. Sektöre yeni giren patron oranı yüzde 20. Bizim üyemizde yeni girenlerin oranı yüzde 13, yani daha düşük bir oran. En fazla yeni girişin, yani yeni girişimcinin restoran, kafe, pastane alanında olduğunu görüyoruz. Çalışan sayısı ezici şekilde mikro işletme hakimiyeti göstermektedir. Pandemi öncesine göre işyerlerinde çalışan sayısı biraz artmış görünüyor. İşyerlerinin yüzde 70'i tek işyeri, pandemi öncesinde bu oran yüzde 81'di. Pandemi öncesine göre bayi ve şube sayısı artmış. Odamız üyelerinde bayi ve şube oranı yüzde 43 oldu. İşletmelerin yüzde 80'inde ortaklık yok. Pandemi öncesinde bu oran yüzde 87'ydi. Ortaklık yönünde bir değişim var. ATSO üyelerinde ortaklı işyeri oranı yüzde 18'den yüzde 28'e yükselmiş, bu da iyi bir gelişme. Ticaret ve rekabet koşullarının şubeleşme, bayileşme, ortaklık, çalışan sayısında artışı zorladığını görüyoruz" dedi.
"İstihdam dertleri artsın"
Çetin, internet satışı yapan oranının yüzde 33'e çıktığını bu durumun pandemiden önce yüzde 15 seviyelerinde olduğunu hatırlattı. Beklenti sorularına verilen cevaplardan bahseden Çetin, "Bunda son dönemde ekonomideki gelişmelerin etkisi var. Bizim üyelerimizde azalma bekleyenlerin oranı biraz daha düşük yüzde 48. Olumsuz beklenti özellikle gıda ve market sektöründe fazla. Konaklama ve giyim sektörleri daha iyimser, gıda, market, dayanıklı tüketim ve yeme-içme hizmetleri sektörleri daha kötümser. Çalışan sayısında değişim beklentisinde yüzde 21 azalacak diyor" açıklamasını yaptı.
"Son aylardaki gelişmelerin etkisi"
Piyasa anketindeki beklentileri son aylardaki dalgalanmaların etkilediğine değinen Çetin, "2021 yılının 2020'ye göre daha iyi olması gerekiyorken, son aylardaki durum nedeniyle satış hacmi değişimi ve beklentilerle ilgili cevapların olumsuz yönde olduğunu görüyoruz. Turizmde 2019'un yüzde 60'ı düzeyinde kalsak da 2020'ye göre bir toparlanma oldu. Veriler de bunu gösteriyor, fakat maalesef döviz artışı, enflasyon, maliyet artışları ve piyasada durgunluğun baş göstermesi değerlendirmeleri ve beklentileri olumsuz etkilemiştir. Yani anketimiz daha çok son 3-4 aydaki durumu yansıtmaktadır. Bunun dışında küçük işletmelerin yapısal sorunlarını da unutmayalım. Antalya'ya 9 milyon turist gelse de kent merkezine gelen turist sayısı çok yetersiz kalmıştır. Ayrıca küçük işletmelerin bir taraftan zincir işletmeler, diğer taraftan e-ticaret arasında sıkıştıklarını da hep söylüyorum" dedi.
Antalya'nın pandemiye rağmen 2021 yılında iyi bir dönem geçirdiğinin altını çizen Çetin, turizmde Türkiye'ye gelen ziyaretçi Rusya ve Ukrayna pazarlarının etkisi ile yüzde 94 artarken, Antalya'da ise yüzde 164'lük bir artış sağlandığını bildirdi.
"Kayıtlı istihdamda artış"
Çetin, Antalya'nın aktif sigortalı sayısının yüzde 26'lık artışla 923 bin 839'a ulaştığını kaydeden Davut Çetin, "Bu yıl kayıtlı istihdamda bir sıçrama gerçekleştirdik. Türkiye'de ücretli kayıtlı çalışan sayısı 2020 Ekim ve 2021 ekim döneminde yüzde 6 artarken Antalya yüzde 14,5 artışla istihdamı en fazla artıran il oldu. 2020'nin kaybedeni biz olmuştuk, fakat son bir yılda kayıtlı istihdam artışında Ankara'yı, İzmir'i bile geçtik. Yine de turizmde halen 2019 istihdamına gelinmedi. İhracatımız geçen yıl yüzde 30 düzeyinde artış gösterdi. İhracatçı birliğimiz kanalıyla yapılan ihracat 1,8 milyar dolar olmuştur. Serbest bölgeden yurt dışına yapılan 490 milyon doları da eklediğimizde toplam ihracatımız 2,4 milyar dolar düzeyine gelmiştir" dedi.
Çetin, şirket kuruluşunda 2018'de dördüncü olduklarını 2019, 2020 pandemi yılı ve 2021 yine dördüncü sırada olduklarını, kapanışlarda ise Bursa'nın gerisinde olduklarını, pandemi darbesine rağmen şirket kuruluşlarında payın yüzde 4,4'e çıktığını kaydetti.
"Yabancıya 12 bin 384 konut satışı"
Konut satışlarına da değinen Çetin, "Bölgemiz 2021 yılında konut fiyatlarının en fazla arttığı bölgeler arasında. Aralık ayında ise yüzde 10 civarı fiyat artışıyla birinciyiz. Buna rağmen konut satışımız düşmemiştir. Konut satışında Bursa'nın önünde dördüncü iliz. Antalya'da 2021 yılında 66 bin 691 konut satıldı. Yabancılara konut satışımız pandemiye rağmen 2020'de 7 bin 700 olmuştu, geçen yıl 12 bin 384 ile rekor kırdık" açıklamasını yaptı.
"Antalya ekonomisine ilişkin iyimseriz"
Antalya'nın krizlere dayanıklı bir kent olduğunun altını çizen Çetin, "Her zaman diyorum ki Antalya doğal ve tarihi zenginliğiyle, turizm sayesinde ayrıcalıklı bir ildir. Antalya'da yaşamayı, çalışmayı, ticaret yapmayı bir ayrıcalık gibi göreceğiz. Hep birlikte en iyisini yapmaya çalışacağız. Ülkenin de bizim de ümidimiz turizmin iyi olmasıdır. Antalya 2021'de turizmde Türkiye genelinden ve rakiplerinden daha iyi bir performans gösterdi, bu yıl çok daha iyisini yapmak zorundayız, yapabiliriz. Ümit ediyorum ki Ukrayna'da savaş olmaz ve bu yıl turizmde 2019 rakamlarını yakalarız" diye konuştu.
"Şirketleri daha ileri götürme gayreti içinde olmalıyız"
Çetin, ekonomide koşullar ne olursa olsun, sadece sorunları konuşmak yerine kenti, işletmeleri, daha ileriye götürme gayreti içinde olmaları gerektiğinin altını çizdi.
Antalya'nın Türkiye'den ve dünyadan göç almaya devam ettiğine değinen Çetin, "Biz kendimizi geliştirmezsek Antalya'nın nimetlerinden bizim şirketlerimiz değil, büyük şirketler ve yabancı şirketler yararlanır. Bu nedenle şirketlerimiz ortaklıkla, dijitalleşmeyle, sektörel işbirliğiyle güçlenmeye önem vermelidir. Dijital ekonomi ve yeşil ekonomi artık yeni yatırım ve istihdam alanlarıdır. Şirketlerimiz de bu alanlara yönelmelidir. Restoranlar, kuyumcular, giyim mağazaları, oteller, sanayiciler dijitalleşmeyle maliyetlerini düşürebilir, yeni müşteri kazanabilirler. Hep birlikte Antalya ekonomisini dijital ve yeşil ekonomi yapmak için çaba harcamalıyız" dedi.
"Ticaretin tapu dairesi"
2021 yılında 80 bin civarında belgelendirme yaptıklarını kaydeden Çetin, e-belge sayısını 17 bine çıkardıklarını ve Antalya ticaretinin tapu dairesi gibi olduklarını işaret etti. Çetin, e-ticaret yapan işletme sayısının 2019'da 2 bin 400'ken, 2020'de 9 bin 400'e, şimdilerde ise 11 bin rakamlarında olduklarını ifade etti.